Kolejne XVI-wieczne starodruki z zasobu Biblioteki AWSD dostępne w Podlaskiej Bibl

Biblioteka Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku we współpracy z Biblioteką Uniwersytecką im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku w 2017 r. zrealizowała projekt pn. „Digitalizacja najstarszych starodruków ze zbiorów Biblioteki AWSD w Białymstoku – kontynuacja”, będący kolejną częścią realizowanego od 2016 r. planu konserwacji i digitalizacji XVI-wiecznych starodruków znajdujących się w kolekcji Biblioteki AWSD. Tym razem projekt został dofinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura Cyfrowa 2017” kwotą 18 750,00 zł, natomiast całkowity koszt wyniósł 23 455,00 zł.

Dwuletnie działania władz Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego i jego Biblioteki skupione były wokół dwóch podstawowych celów – po pierwsze zabezpieczenie najstarszych starodruków wydanych w XVI w., po drugie zaś udostępnienie ich w wersji cyfrowej jak najszerszemu gronu odbiorców. Biblioteka AWSD w Białymstoku posiada kolekcję starodruków liczącą 1436 woluminów, a więc jedną z największych w regionie. W jej skład wchodzą w głównej mierze dzieła pochodzące z dawnej biblioteki Seminarium Duchownego w Białymstoku, działającego w latach 1820-1843, ale także z prywatnych zbiorów duchownych i osób świeckich, głównie żyjących w regionie Polski północno-wschodniej. W kolekcji znajdują się przede wszystkim dzieła o charakterze, tematyce lub przeznaczeniu religijnym, ale i prawniczym, historycznym czy ogólnonaukowym, głównie w języku łacińskim, ale także w języku polskim, francuskim, niemieckim, a nawet greckim. Na kolekcję składają się dzieła unikatowe, nie posiadające swoich odpowiedników w innych regionalnych kolekcjach i zbiorach. Wielki potencjał badawczy starodruków wynika nie tylko z ich treści, ale także zawartych w nich licznych znaków proweniencyjnych, odręcznych zapisków i notatek, które mogą stanowić przedmiot odrębnych badań naukowych.

Jak wspomniano na początku, realizacja zadania w roku bieżącym stanowiła kontynuację analogicznego zadania uwieńczonego sukcesem w 2016 r. W obu przypadkach działania realizowane w ramach zadania obejmowały w pierwszej kolejności przygotowanie ośmiu najstarszych starodruków do digitalizacji poprzez konserwację zabezpieczającą i renowację, polegającą m.in. na dezynfekcji obiektów, czyszczeniu mechanicznym i ręcznym poszczególnych kart, naprawie ubytków w okładzinach i pojedynczych kartach, poprawie zdeformowanych bloków ksiąg oraz w niektórych przypadkach całkowitej wymianie okładzin. Tego typu działaniom zabezpieczającym łącznie poddano 16 woluminów starodruków – w 2016 i 2017 r. po 8 woluminów (w 2017 r. w 8 woluminach było 10 tytułów). W tegorocznym zadaniu konserwacją objęto dzieła m.in. Jakuba Wuyka (Biblia, Kraków 1599 i Psałterz Dawidów, Kraków 1594), św. Tomasza z Akwinu (Summa totus theologiae, Antwerpia 1580), Domingo de Paz (Sermonum, Wenecja 1580), Jakuba z Witry (Sermones, Antwerpia 1575), św. Grzegorza z Nyssy (Opera, Kolonia 1551), czy papieża Innocentego III (Sermones, opuscula. Pars 1: sermones,  Kolonia 1575). Są to więc dzieła wyłącznie religijne, w większości przedrukowujące kazania, interpretacje i studia teologiczne świętych, wybitnych filozofów i Ojców Kościoła. Część  z tych starodruków wchodziła pierwotnie w skład prywatnej biblioteki ks. Jana Szyjkowskiego, scholastyka łuckiego i prepozyta bielskiego, a następnie stanowiły część biblioteki Seminarium Duchownego w Białymstoku (w latach 1820-1843).

Tak przygotowane starodruki przekazano do digitalizacji, realizowanej przez Digital-Center sp. z o. o. w Poznaniu. Przy czym w 2016 r. do partii wytypowanej w projekcie partii starodruków przeznaczonych do przygotowania do digitalizacji, dodano kolejne trzy woluminy z XVI stulecia, które zostały uprzednio poddane całkowitej konserwacji, ale nie były do tej pory zdigitalizowane. Na koniec, po zamknięciu całego procesu konserwacji i digitalizacji, starodruki otrzymały nowe opakowania typu OMNIBOX wykonane z bezpiecznej tektury bezkwasowej. Pliki macierzyste powstałe w wyniku digitalizacji zostały zarchiwizowane na serwerze Biblioteki AWSD, zaś ich kopie przekazano do Biblioteki Narodowej.

            Starodruki zdigitalizowane w ramach projektu „Digitalizacja najstarszych starodruków ze zbiorów Biblioteki AWSD w Białymstoku – kontynuacja”, udostępnione są na platformie Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej. 11 starodruków z poprzedniej edycji projektu, w ciągu ostatniego roku obejrzało łącznie 336 użytkowników. Nie ma więc najmniejszych wątpliwości, że oba projekty były konieczne i ważne, jako działania zmierzające do zabezpieczenia dziedzictwa kulturowego regionu oraz upowszechniania cennych dokumentów bibliotecznych w wersji cyfrowej. Mamy nadzieję, udostępnione w grudniu 2017 r. kolejne starodruki także spotkają się z dużym zainteresowaniem.

Mar[cus] Tul[lus] Ciceronis epistolae ad Atticum, ad Brutum et ad Q. Fratrem

http://pbc.biaman.pl/publication/54717

Secundus tomus concionum de tempore, quae diebus dominicis, quartis et sextis feriis quadragesimae in Ecclesia haberi solent

http://pbc.biaman.pl/publication/54718

Innocentii III Romani pontificis operum pars altera

http://pbc.biaman.pl/publication/54719

Opera D[omini] Gregorii episcope Nysseni fratris Basilij Magni

http://pbc.biaman.pl/publication/54720

Reverendissimi D[omini] Iacobi De Vitiraco […] sermons in Epistolas et Evangelia

http://pbc.biaman.pl/publication/54721

Prophetae. Quinque maiores, cum duodecim aliis minoribus, libris Machabeorum et novo Iesu Christi Testamento

http://pbc.biaman.pl/publication/54722

Sermonum in quibus vere christiani hominis specimen exhibetur per R. P. F. Dominicum a Pace

http://pbc.biaman.pl/publication/54723

S[anctae] Thomae Aquinatis summa totius theologiae

http://pbc.biaman.pl/publication/54724

Biblia to iest Księgi Starego y Nowego Testamentu […] przez D. Iakuba Wuyka z Wągrowca, theologa Societatis Iesu

http://pbc.biaman.pl/publication/54725

Psalterz Dawidow […] obiaśniony przez D. Iakuba Wuyka, teologa Societatis Iesu

http://pbc.biaman.pl/publication/54726

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego