/Warszawskie Czasopismo Lekarskie 1930 R7 nr 37.djvu
Przedruk arlykuluw bez zezwolenifrEdakcji wzbroniony.
WARSZAWSKIE
CZASOPISMO LEKARSKIE
WYCHODZI CO CZW ARTEK
REDftKTOR: ZYGMUNT SREBRNY T WYDAWCY: WILHELM KNAPPE i REMIGJUSZ STANKIEWICZ
I
-
ADRES RED4KCJ1: 8i,mklewlcza 12, m. 28, till. 52-51.
ADRES ADMINlSTRACJl: f1arszalkowska 71, tel. 334-48.
Rok Vll
Nr. 37
W ARSZA W A. II WRZESNIA 1930 R.
s. p.
KflZIMIERZ
Dr.
med.
Gdy na pOCZqtku r. b.
mysl uezezenia zaslug na
Kazimierza Dluskiego wy
numeru pisma, zaproszenie
twa znalallo rtatychmiast
szy praey, przyjaci61 I by
tuz przed zamierzonem
jubileuszowego ci
zka nie
bolesei. Z dnia na dzien
jubileuszu w nadziei, ze
rob
, jak walczyc umial
Mu zycie nie szez
dzilo.
nasze: planowane chwile
uroczystosc zalobnq.
D
USKI
zmarl dnia 6 wrzesnia 1930 r.
:?
i' powstala w gronie naszem
'-"
. ukowych spolecznych
" daniem poswi
conego Mu
, nasze do wsp6lpracownic-
odzew sr6d Jego towarzy-
7'" lych asystent6w. Niestety,
wr
czehlem Mu numeru
moe powalila Go na loze
odkladalismy
wi
to Jego
zwalczy trawiqcq Go cho-
, . z przeciwnosciami, kt6rych
Nie ziscily si
nadzieje
radosne zamieni1y si
w
f
,
..
'.
'
'1"
,
'
"
-;." ',;"
Ubyl nam jeden Z najlepszych. Odszedl czlowiek swiatly, w szlachetnych
swych przekonaniaeh nieugi
ty, dzielny, uczonyP i milujqcy sw6j zaw6d Iekarz.
wzorowy, szczerze oddany i zasluzony Ojczyznie obywatel.
Pismo nasze traci w Nim wiernego przyjaciela, mqdrego doradc
i gorli
wego wsp6lpracownika, kt6ry zasilat je artykulami wielkiej wartosci naukowej.
Pogrqieni w zalobie, ze
namy dzis szczqtki smiertelne Kazimierza Dluskiego,
ale Ouch Jego sr6d nas zyc nie przestanie.
REDAKCJA.
-
I
':
.
,i
i
:'/
.-4;
.
844
WARszAwSKiE CZASOPISMO LEKARSKIE - Nil 37
11 wrzesnill 19.30 r.
PRACE ORYGINALNE
Rozprawy
Z Kliniki Chor. Dzieci. Uniw. Warszawskiego.
(Dyrektor: Prd. M. M i c h a low i c z)
Cechy allergiczne w chorobach zakainych.*)
Podal
Henryk BROKMAN (Warszawa)
Badania nasze nad patogenez4 plonicy,
w szczegoinosci z as nad biologicznemi wlas-
nosciami jadu ploniczego, nasun«;ly nam szereg
wnioskow natury ogoIniejszej. Uwydatnily nam
one cafy szereg punktow stycznych, istniejilcych
pomi«;dzy jadem pfoniczym a innemi jadami bak-
teryjnemi z jednej strony, z drugiej zas wyszly
na jaw podobienstwa, istniejilce pomi«;dzy jadem
ploniczym a inniJ grupil antygenow, tak zwanemi
alIergenami. To tez w zwiilZku z naszemi bac.ania-
mi nad plonicil podj«;lismy prob«; zanaIizowania
biologicznych wlasnosci calego szeregu antygenow,
poczynajil c od najbardziej typowych jadow, kon-
cZil c zas na typowych alIergenach. W ten sposob
przeprowadzona analiza pozwolila ujile zachodzil ce
tutaj zjawiska w pewien prawidlowy uklad. Nasze
rozwazania oparte zostafy cz«;sciowo na wlasnych
badaniach, cz
sciowo zas na faktach niew'ltpli.
wych, wykrytych przez innych badaczy, a stano.
wiilcych podstaw«; wsp6lczesnej immunobioIo
ji.
W rozwazaniach naszych poddamy analizie
dzialanie na ustroj ludzki, wzgl. zwier:z«;cy, jadu
bloniczego, jadu t«;zcowego, jadu ploniczego, tuber
'
kuliny, wreszcie czynnikow, dajilcych zjawiska
anafilaksji, t. zw. anafilaktogenow, oraz czynnikow,
dajilcych zjawiska idiosynkrazji, ktore to ostatnie
zgodnie z propozycjil Co c a b
dziemy nazywae
atopenami.
L Stosunek antygen6w do wrailiwej kom6rki.
A, S t 0 sun e k a II erg e now d 0 w r a z I i-
w e J k 0 m 0 r k i.
Jak wiadorno, dwa ostatnie zjawiska (ana-
fiIaksja oraz idiosynkrazja) nalezil do grupy alIer-
gicznych. Slowo alIergja (innoczvnnose wedlug
Nit s c h a) pochodzi od greckich slow (alIos i er-
geia), t. zn. inne oddzialywe,nie. W tern poj
ciu
miesci si
jedna z najwazniejszych cech zjawisk
allergiczDych, poIegajilca na tern, iz u osobnika,
znajdujilceg o sic: w stanie alIergji, pewien okreslb-
ny bodziec wywoluje odmienne oddzialywanie,
anizeli U osobnika normalnego. Juz klasyczne do-
swiadczenie anafilaktyczne pozwaia nam t«; cech
ustaIii:. Jak wiadomo, swinka normaina jest nie-
wraZliwa na wstrzykni«;cie surowicy obcogatunko-
*) C.l
sciowo wedlui! odczytu, wypowiedztanego nil
s'edzeniu Sekcji Klin. Po\sk. Tow. Medycyny Spolecznej
23 II. 192!; 1'.)
.. ,
po'
(dn.
wej. Z chwilil jednak, gdy t«; samq surow)cc;1
w
trzykniemy swince poraz wtory, po pewnym
przeciilgu czasu, wowczas wystilPiil objawy wstrzil-
su anafilaktycznego. Cech«; t
mozemy ustalic row-
nid i w zjawiskach atopji (idiosynkrazji). Jak
wiadomo, ludzie normalni nie oddziafywajq Da
szereg takich bodzcow, jak n. p. pylek zbozowy,
srodki £armaceutyczne, spozywcze, przy zachowa"
Diu umiarkowanych dawek. Natomiast czlowiek,
znajdujilcy si«; w stanie idiosynkrazji, na wszystkie
te czynniki oddzialywa w sposob bardzo wybitny,
a przytem odmienny, anizeli czlowiek normalny.
Te same czynniki, 0 ktorych dopiero co byla mo-
wa, mogq u osobnika wrazliwego wywolae objawy
astmy, wyprysku, pokrzywki, zarowno przy wprowa
dzeniu drogij jelitowil, poprzez narzqdy oddechowe,
jakotez przy bezposredniem zadzialaniu na skorfi.
Dia wszystkich tych zjawisk mozemy ustaIii: 0 be c.
nose tej zasadnicz.ej cechy, 0 ktorej
mowa byla wyzej, a mianowicie, 0 d m i e n n e
odd z i a I y wan i e 0 sob n i k a nor m a I-
n ego. inn e z a s 0 sob n i k a, z n a j d u'
j il c ego s i
w s tan i e a I I erg j i na te
same czynniki.
CI
bsza analiza zjawisk alIergicznych pOH'lO-
lila wykryc innil jeszcze zasadniczil cechf;; Polega
ona na s z c z ego I n i e s i I n e m pow i n c
wac t w i e ant y g en u do k 0 m 0 r e k 0 s 0 b-
I n i k a w r a z I i w ego. Jak wiadomo, typowe ob-
I jawy wstrzil Su u swinki morskiej, poIegajil ce na
skurczu mi
sni oskrzelikow, zalezq od tego, iz an-
I tygen dllZY do wrazliwych nan komorek mi«;snio-
wych i, wywolujilc w nich zmiany 0 charakterze
I zapewne fizyczno.chemicznym, powoduje ich skurcz.
I Wstrzils u krolika polega na tern, iz antygen (np.
surowica obcogatunkowa) dilZY do mi«;sni naczyn
krwionosnych plu;:, drazniilc te ostatnie. U psa
wstrzil S polega na zadraznieniu przez antygen na.
czy
wiltroby. W kazdymbqdz razie we wszystkich
tych przypadkach zjawiska anafiIaktyczne polegajll
na tern, iz antygen ze szczego1nil silil dilZY do ko-
morki nan wrazliwej, powodujqc w niej zmiany,
warunkujil ce wzmozonil czynnosc. Jeszcze kilka-
nascie lat temu sildzono, ze podlozem zjawisk
I" anafilaktycznych Sil zmiany humoraIne, odbywaj
.
ce si
w surowicy. Obecnie jednakze wiemy, ze
warunkiem ich powstania Sil wlasciwoBCi komorek.
Podobnie ma sit; sprawa i w dziedzinie idiosyn-
krazji. Tak w przypadku dychawicy oskrzelowej
mamy do czynienia z zadzialaniem antygenu na
komorki wrazliwe mi
sni oskrzelikow, w wyprysku
spostrzegamy powinowactwo antygenu do naskor-
ka, w pokrzywce nast«;puje wiqzanie antygerru
przez gl
bsze warstwy skory. To powinowactwo
antygenu do komorki spostrzegamy jedynie u osob.
nikow aHergicznych, brak go u oBobnikow n.or-
malnych. I
Cecha zjawisk alIergicznych, dopiero co
omowiona, a poIegdjqca na powinowactwie antyge-
nu do komorki wrazIiwej, posiada swoj ne
at.YW:of
11 wrzesnill 1930 r.
WARSZAWSKIE CZASOP[SMO LEKARSKIE - M 37
wyraza]ilcy si
w braku powinowactwa. Mianowi-
cie, ustroje, znajdujilce si
w stanie allergji, rnogll
to powinowactwo z latwosciil zatracie pod wply-
wern calego szeregu bodzcow. T a z dol nos e
don a g leg () z a t r a can i a w I' a z I i-
w 0 s c i poprzednio obecnej s tan 0 w ice c h
z a sad n i c z il z jaw i s k
II e rg i c z n y c h. Na
niej polega stan antyanafilaksji, powstajilcy po
wstrzykni
ciu swince uczulonej dawki surowicy,
nie powodujilcej srni!::rci. Swink a taka przez pe-
wien okres czasu jest niewrazliwa na ponowne
zastrzykni
cie surowicy. R6wniez w stosunku do
zjawisk idiosynkrazji panuje poglild, iz za pornocil
wstrzykiwania niewielkich dawek antygenu udaje
si
uczynie ustroj niewrazliwyrn na zetkni
cie si
z danyrn antygenern. Na tej zasadzie, jak wiadorno,
oparte jest leczenie idiosynkrazji.
Nast
pnil zasadniczil cechil zjawisk aller-
gicznych jest nieswoisty charakter odczynow, wy-
wolywanych przez poszczegolne antygeny. T ak, za-
rowno w anafilaksji, jak i w idiosynkrazji, cha-
rakter objawow nie zalezy bynajrnniej od tego z
jakirn antygenern rnarny do czynienia. WStrzils ana-
filaktyczny u swinki rnorskiej wystilpi zawsze w
jednakowej postaci niezaleznie do tego, co bylo
przyczynil powstania tego wstrzilsu. Podohnie ob. .
jawy idiosynkrazji (dychawicy oskrzelowej, wy- j
prysku, pokrzywki) rnogil bye wywolane przez
przerozne antygeny. T a lub inn a postae idiosyn-
kraz]i zalezy jedynie od t€go. ktore kornorki li
danego osobnika Sil wrazliwe na antygen. Marny
wi
c tutaj jedynie do czynienia ze swoistosciil 10-
kalizacyjnil, nie zas przyczynowil. Tak wi
c pod-
kreslona tutaj charakterystyczna cecha zjawisk al-
lergicznych polega na tern, ii obraz k I i n i c z n y
j est c a I k 0 w i c i e n i e z a I e z n y 0 d j a-
k 0 s cia n t y g e n u. Ten pewnik po!'\iada pewne
nieznaczne, lecz dose waine dla przyszlych na-
szych rozwazan zastrze'zenie.
Mianowicie, B I 0 c h, znawca objawow atopji,
odbywaj ilcej si
na skor7e ludzkiej, twierdz:, ze
swoistose przyczynowa, acz w nieznacznyrn stopniu
zaznacza si
i tutaj. T wierdzi on, ze d08wiad-
czony badacz kliniczny, majilc do czynienia n. p.
z wypryskiern, na zasadzie jego wyglildu z pewnyrn
stopniern prawdopodobienstwa moze okreslie jego
przyczyn
, t. zn. antygen, ktory go wywolal.
W kazdyrn razie zastrzezenie to w niczern nie
kwestjonuje zasadniczego faktu. ii zespol objawow
idiosynkrazji jest niezalezny od zadzialania tego
lub innego antygenu.
B. Stosunek jadow pierwotnych
(t 0 k s y n) d 0 k 0 rn 0 r k i w r a z I i w e j.
Po uswiadomieniu sobie zasadniczych cech
allergji, postaralismy sie usta
ie rownolegle wlas-
ciwosci typowych jadow bakteryjnych. Najtypow-
szyrni przedstawicielarni sil jady: tf, ani w swie-
tie t
tnicy.
Mnozy si
w ostatnich latach - od czasu. gdy
zacz
to blizsZil na to zwracae uwagE;: - liczba miejsc
predestynowaflych i usposobionych do wszelakich zwy-
rodnien, liczba skupisk komorek, latwo zniszczalnych
przez wszelakie sprawy pobliskie i odlegle. W roz-
nych zakazeniach i intoksykacjach, ucisku i urazach
okazujq si
nader wrailiwemi niektore nerwy, jak oko'
rl'chowe, sercowe. opuszkowe; w porazeniu post
pu-
jllcem, zachorzeniu par excellence rozsianem, zrazy
czolowe wykazujq wielokrotnie wi
ksze zwyrodnienie
od potylicznych; w niemniej og6lnem cierpientu ele.
mentow komorkowych, jiikiem jest choroba T a y-
Sac h s a, zwlaszcza jej postae mlodzieflcza. kom6rki
mazdzkowe ginq wi
cej i cz
sciej od mozgowych;
w licznych Innych chorobach degeneracyjnych. zap ai-
nych i naczyniowych egzo- i endogennego pochodze-
nia znajdujil si
mocno uszkodzone poza obr
bem
ogniska chorobowego lezf}ce oliwy, w innych 3-cia
warstWii kory i t. p.
* *
*
Patogeneza tych niezwyklych. lokalizacyjnie tru'
dno wytlomaczalnych z w y rod n i en p 0 s red n i c h
dlugie lata nie dawala spokoju neuropatologom, kto-
rzy najroznorodniejsze wyrazali domysly w tej ma
erji.
Tu i owdzie znajdywano podloze wsw 0 is t e j
bud 0 w i e t k a n kid 0 t k n i
t e j, np. w nader sub-
telnej strukturze plazmatyczno-glejowej sub5tancji za-
zadniczej 3-ej warstwy kory (B i e I s c how sky).
i w ten spos6b tlomaczono sobie u r a z 0 w 0 s e
w r z e k om o.w a r s two w q (pseudolameliire Vulne-
rabilWit). W innych przypadkach, 0 wiele cz
stszych,
sprowadzano wszystko do czynnikow wieke hipote-
tycznych, jak np. do starej koncepcji, stworzonej
jeszcze przed laty 40-tu przez K a hIe r a i Pic k a,
a p6iniej zmodyfikowanej gruntownie przez S c h a e f-
fer a, t. zw. z a c h 0 r zen u k I ado w y c h czyli
s y s t e mOw y c h; do wrodzonej i dziedziczonej
a b i 0 t r 0 f j i miejscowej G 0 w e r sa lub nabytej
E din g era; do z m n i e j s Z 0 n e j 0 d p 0 r nos c i
lub W 7- m 0 Z 0 n e j u r a z 0 w 0 S c i poszczeg61nych
terytorjow m6zgowia. Ostatnio IIlCzono urazowose
lokalnfl wedlug nauki E h r lie h a 0 haptoforach z gl
b-
szem pow i now act w e m d 0 j
d 0 w zwewnqtrz-
i zzewnqtrzpochodnych. lub tez wedlug V 0 g t a
z bi 0- I u b pat 0 k I i z q, polegajqcq na sW.:>istym Ii-
zykochemiimie grup neuronowych danego umiejsco-
wienia, jednostek topograIicznych (topistische Eln-
heiten).
Kogo zbytnia hipotetyczno
c wszystkich tych
koncepcyj elektywnosci nle zadawalala, zwracal si
ch
tniej do wplywu s 0 k 0 w i ply now, bezposrednio
stykajqcych si
z tkankami mozgowemi, przedewszyst-
kiem do plynu mozgowo-rdzeniowego i osocza krwi,
ktore mogC} wywolal: to niezwykle i tajemnicze zja-
wisko wy biorczosci w zwiilzku Z obfitem lub skqpem
zywieniem komorek nerwowych.
I istotnie znalady si
przy blizszych poszukiwa-
niach drogi komunikacyjne toksyn, biorqce swoj po-
czqtek od plynu mozgowordzeniowego ("v 0 m L i-
quar aus" Hauptmanna); od rozkladu topogra-
ficznego komor, uchylkow, zbiornikow w mozgu
i m6tdzku (meningitis basalis, lues. cerebroSpinalis,
paralysis pl'Ogressiva, encephalitis infectiosa).
. *
*
o wiele atoH wybitniejszq rol
od typu urazo-
wosci ply n n 0 p 0 c hod n ego (typus liquorogenes)
zdaje si
odgrywae typ naczyniopochodny (typus
vasogenes). wazny wedtug szkoly monachijskiej ze
stanowiska nietylko og61nopatologicznego i patogene-
tycznego. ale i djagnostycznego. Wywolany na dro-
dze odruchowej - toksycznej, infekcyjnej, urazowej,
udarowej - angiospazm ogolny mozgu uszkadza prze-
dewszystkiem i w powatniejszym stopniu odcinki,
up081edzone pod wzgl
dem unaczynienia, gdzie juz
drobny skurcz chwilowy powstrzymuje prawie zupel-
nie doplyw krwi. Inaczej reaguje miejsce, skqpo w na-
czynia lub w koncowe t
tnice zaopatrzone, a inaczej
miejsce z mocno rozgal
zionem krqzeniem, inaczej
ogniska z pionowym. zas inaczej z ukosnym kierun-
kiem galqz"k. Rol
wi
c gra i g
stosc siatki naczyn,
g
stose kollaterali i pozycja, hieg oraz liczba doplyw6w
z obocznic, kierunek prqdu i kqt rozgal
zienia, slo-
wem wszystko to, co wedlug P f e iff r a an g i 0 a r-
chi t e k ton i k q mozgu zwac si
zwyklo.
Gdzie endo- lub egzogenne jady w gr
wchodzl},
tam dolllcza si
jeszcze POZ6. angiospastycznym, czyn-
nik natmy toksycznej w zaleznosci od tego, czy jad
dziala wy1llcznie na miqzsz nerwowy. czy tez i nd
naczynia, a jesli, to czy zw
zajllco, czy tez lOzsze-
rzajqco. MozIiwll wi
c jest i taka konstelacja, ze-od.
wrotnie
obIite unaczynienie ulatwia jadowi zniszcze-
nie tego wlasnie obr
bu mozgu. Tem si
tei doma-
czy. ze np. alkohol oszcz
dza jqdra blade zwojow
podstawnych, zas gaz swietlny niszczy pal/idum, a nie
rusza w sl}siedztwie lezqceqo putamen.
Co atoli w interesujqcej nas sprawie angiospaz-
mow najbardziej zaciekawia. to jest okolicznosc,
stwierdzona ostatnio wielokrotnie, ze cytowane wy-
iej, cz
sto uIegajilce zwyrodnieniu odcir.ki (oliwki j
corpus dentatum, komorki Pur kin j ego, sektor So m-
mer a rogu Ammona i t. d.) Sll wlasnie pod wzgl
-
dem angiotektonicznym bardzo mocno uposledzone.
Wniosek poboczny wi
c z tej urazowosci nat;zy
11 wrz1!snia 1930 r.
848
WARSZAWSKIE CZASOPISMO LEKARSKIE - Ng 37
niowej slusznie siE; nasuwa i wyprowadza, ze we
wszystkich uszkodzeniach wielorakiej natury glownij
rolE; odgrywa stan angiospastyczny, dzialajijcy zarow-
no na bliskose, jak odleglose, ze angiospazmy nalezll
w tej dziedzinie do zjawisk wcale nie rzadkich. i ie
djagnoza angiospazmu mozgowego przestaje stopnio-
wo istotnie bye "djagnozij z zaklopotania", skoro kli-
nicysta moze z obecnosci skurczu naczyniowego do-
myslec go siE; przy 16zku chorego-drogij suppozycyj-
nij - a anatomopatolog moze wyprowadzae go per
exc/usionem - drogij dp.dukcyjnij - i rozpoznae pod
mikroskopem. Takie rozsiane ogniska zanikowe (Ve-
rodungsherde). do niedawna zupelnie lekcewazone,
stanowiij powazne poparcie anatomiczne dla poglijdu,
ktory pr2'yjmuje - juz fia skutek samego doswiadcze-
nia klinicznego - w hypertonia genuina zaburzenie
innerwacyjne naczyn jako wybitr.y Gzynnik przy po-
wstawaniu tak czc:stem udarow.
Gdzie angiospaozm zjawia s
raz jeden, tam de-
generacja bywa minimalna, gdzie zjawia siE; czc;sto,
tam anemizacja jest duza i wplyw przylilczajilcego
siE; zastoju wybitny. W tych razAch uwazalbym wla
-
nie za stosowne mowie 0 diathesis angiospastica.
Znam takich pacjentow i opisalem, u kt6rych wystij-
rienie zupelnej hemiplegji zostalo poprzedzone w ciij-
gu dohy przez kilkanascie przemijajijcych napadow,
a nie obcy mi jest i inny typ chorych, ktorych angio-
spazmy mozgu mE;czyly przez rok caly w odstE;pach
niezbyt od siebie odleglych w postaci napadow za-
wrotu glowy, przemijajijcych afazy
, powrotnych he-
miparestezyj, chwilowych niedowladow konczyn i sen-
sacyj jE;zyka lub twarzy, przy jednoczesnej opacznej
reakcji naczyniowej na wplyw ciepla i zimna oraz
przy duzych wahaniach cisnienia w ciijgu dnia i roz-
nicy cisnienia po obu stronach dala.
* *
*
Bye moze, ze, gdy siE; uda latwiej rozpozn8wac
uda
'y angiospastyczne mozgu, wprowadzimy i t e r 8-
p j E; racjonalniejszil, przy ktorej b
dzie wylijczony
tak cZE;sto i niepotrzebnie w insulcie stosowany upust
krwi, zamienimy przez cieply kompres oldad lodowy,
usuniemy tak naduzywBne zastrzykiwania naczynio'
zwc:zajijcej kofeiny i strychniny, a b
dziemy stosowali
obok miE;snioporainej papaweryny i narkotyny r aczy-
niorozszerzajijcll nitroglicerynE;, acekolinE; i wodan
chloralu.
Co pozatem przy omawianyCh badaniach okazalo
siE; wedlug mnie wielkiej wagi 'le stanowiska teore-
tycznego i jednoczesnie praktycznego, jest nast«;pu.
jijce. Zupelnie jak nil obwodzie w nerwicy wegeta-
tywnej R is Y n a u d a lub w siatkowc;e w migrenie
i mocznicy spotykamy nieraz w m6zgu wszystkie
etapy od vasospasm us poprzez vasostasis do vasopa-
ralysis, widzimy zaleznie od dlugotrwa
osci i cZE;sto-
sci angiospazmu ok res swiezej nekrobiozy, okres eli-
minowania substancyj rozpadowych, ok res pospiesz-
nej odbudowy i okres obojE;tnej blizny. [ obraz cale-
go mozgu siE; zmienia zaleznie od tego, czy przylij-
czajijcy siE; do sprawy zasadniczej mozgu (arterjo-
sklerozy, udaru, wstrzijsnienia) angiospazm jest os try,
przemijajijcy, czy tez chroniczny, powrotny, dajilcy
t. zw. labilitas vasomotoria.
Nie wolno niedoceniac wynikow tych badan, jak
nie nalezy z drugiej strony przeceniae ich ze stano-
wiska czysto djagnostycznego. lch wartose lezy wy.
lilcznie w plaszczyinie patologji og6lnej. Widzimy tu-
tal przy badaniu posmiertnem nie obrazy chorobowe
lecz ze<;poly, jedynie histopatologicznie i patogene-
tycznie pokrewne. Kta na zasadzie tego obrazu chcial-
by scislij postawic djagnozE;, bylby w wielkim klopo'
cie, zmuszony nieraz wahac siE; mi
dzy padaczkq sa-
moistnl
a uremjll nerkoWij, miE;dzy zatruClem morfi-
nil a gazem swietlnym, miE;dzy psychozil arterjoskle-
rotyczn
8 schizofrenj'l, miE;dzy wstrzlisnieniem a uda-
rem mozgu.
Noze jest to przypadek, m6wi S pie I me y e r,
ze w cierpieniach, etjologicznie i klinicznie tak zu-
pelnie sobie obcych, klinika odkrywa cechy r67.niijce,
czyli to, co je rozdzieliJ i rozniczkuje (differentielle),
zas histologj3, co je wiijze i tijczy (integrative). Kli-
nicysta musi znac j
dne i drugie, tembardziej ze on
CZt;sto rozstrzyga, czego ana tom nie potrafj (ostra
mocznica eklamptyczna czy chroniczna mocznica wr:.>e-
koma). Patolog wi
c z mozgu poznaje nie pSYChoZc;
lub padaczk
, ani tez ich formE; i postac, lecz jedy.
nie poprzedzajllcy je skurcz wzgl
dnie bezwlad na-
czyn. To nalezy zrozumiec i zapami
tac zgodnie
z teZIl: jednakowe obrazy histologiczne nie mowi'l nie
o pokrewienstwie przyczyny zachorzenia. Ale i to juz
jest zdobycz powa 7 na, ktora wskazuje, ze jestesmy
na drodze do przewartosciowania kategoryj. ji\kiemi
mysl lekarska operowala dziesiijtki lat i operuje do.
tijd zarowno w dziedzinie nerw6w (np. padaczki), jak
organopatyj (np. udaru).
Caia patogenetyka u5wiE;conych tradycjq organo-
patyj mozgowych wymaga scistej rewizji i korektywy.
Powazne miejsce zyskae mUSZq zaburzenia funkcjo-
nalne. zwlaszcza nac7yn-oruchowe. zarowno angio-
sp:!styczne, jak angiodylatacyjne J kt6re to ostatnie
5wiadomie przez caly czas w odczycie swoim prze-
milczalem, jako odgrywajCjce w mozgowiu 0 wiele
mniejszt} rolE;, niz w sercu i nerkach, przewodzie po-
karmowym i obwodzie.
Z klinik, szpitali i pracowni
Z Prosektorjl1m Szpitola $-ga Duc:ba w Warszawie.
(Kierownik: Dr. med. ft. S i I' d I I' C k a).
Jeszcze 0 szybkiej metodzie badania histolo.
gicznego (metoda Terryego).
No! podwojny do wykonywania skrawk6w.
Podalll
ft. SIEDLECKft (Warszllwa).
W 1929 r. oglosilam spostrzeienia moje *) nad
BzybkCl metodCl badania histologicznego w.g T e r-
*) Warsz. Czasop. Lek. Nr. 13, 1'929 r.
rye g o. Metoda ta polega na nast
pujClcem.
Z utrwalonych lub nieutrwalonych tkanek sporzCl-
dzamy odr
cznie za pomocCl bardzo ostrego noia
skrawki nie grubsze od 1 mm., pendzlujemy po-
wierzchni
skrawka barwnikiem (polychromes Me-
thylenblau neutral nach T err y, lub bl
kitem
toluidynowym w.g przepisu Sa bra z e s i M a-
g r 0 u) i oglCldamy w kropli wody pod mikrosko-
pem, zarowno pod powi
kszeniem malem, jak
i duiem (100-100-krotnem). Powierzchowne war-
stwy skrawka zostajCl zabarwione, gl
bsze prze'
11 wrzesnia 1930
WARSZAWSKIE CZASOPISMO LEKARSKIE - N
37
84
puszczaj,! swiatlo i s,! niewidoczne. Badanie trwa
30-60 sekund. Metoda ta dala mi wyniki dosko-
nale.
Cala trudnosc badania w-g metody T e r-
rye g 0 polega na wykonywaniu j a k n a j c i e n-
s z y chi j a k n a j row n i e j s z y c h skrawkow,
co wymaga duiej wprawy. Aby ulatwic robienie
skrawkow obmyslilam pewien przyrz,!d, ktory
usuwa w duzej mierze t
trudnosc.
Przyrz'!d ten sklada si
z nasady, do ktorej
przymocowuje si
dwa noze systemu Gilette (do
golenia), uloione rownolegle w odleglosci okolo
I mm. Drewniana r,!czka jest zakonczona metalow,!
oprawki} (A). do ktorej przyklada si
jeden noiyk
Gilette, poiniej plytk
poz'!danej grubosci (8),
drugi noiyk, nast
pnie przykrywCj si
plytk,! C
i umocowuje si
dwiema srubkami T ak zlozony
noi przedstawiony jest na rycinie D. Po wyj
ciu
noiy nasada ma wygl,!d E.
Wyjmowanie (do oczyszczania po wykonaniu
skrawka) i wkJadanie nozy odbywa si
tak, ie
tylko nieco rozluzniamy srubki, nie rozkladaj,!c ca-
lego przyrzildu.
Plytek do wkladania mi
dzy noze powinno si
miec dwie; jedn,!-grubosci 0,7 mm. do prepara-
tow nieutrwalonych, mi
kkich, drug,! - grubosci
0,5 mm. do bardziej spoistych, dobrze utrwalo-
nych tkanek. Gdy odleglosc mif;dzy noiami wy-
nosi 0.7 mm., Ldawaloby si
, ie i skrawki b
d,!
mialy tak'! grubosc, tak nie jest jednakze; skrawki
s,! grubsze, gdyi noie Sq spr
iyste i rozchylajil
sic: nieco podczas krajania. Gdy wkladalam mi
-
dzy noie plytk
grubosci I mm. otrzymywalam
skrawki zbyt grube, nie nadajilce si
do badania
metodil Tar rye g o.
Zastosowanie noiy Gilette jest
tyczne. Zwyczajny noi musi bye
bardzo prak-
bardzo ostry,
D Z I J\ I::.
aby moina nim bylo wykonac bardzo cienki skra-
wek; ciilg1e zas ostrzenie ogromnie niszczy noie
i zabiera duio czasu. Noie zas Gilette, nawet
uprzednio uiyte do golenia, Sil ostre i w zupelno-
sci nadajil si
do robienia skrawkow.
Wycinek, z ktorego sporzC!dzamy skrawek,
ukJadamy na plytce parafinowej lub korkowej
i przytrzymujemy palcami. wzgL pincetil. Noi
nasz, krajilc, przesuwamy ruchem ciilgn,!cym, nie
pilujilcym. W ten sposob otrzymujemy skrawki
rownomiernie cienkie, 0 powierzchni gladkiej
i rownej, a nie schodkowatej, jak to zwykle ma
miejsce w skrawkach, robionych noiem zwyczaj-
nym; nadajil si
one doskonale do barwienia, na-
wet, gdy Sil wykonane z mi
kkich, nieutrwalonych
tkanek.
SPRA WOZDA WCZY
pod kierunkiem M. GRNTZR.
Streszczenia zbiorowe i poglqdowe.
Z oddziulu .szp. 8go l.uzurza w Warszuwie.
lOrdynator: dr. W 1'1' n i c).
o trudnosciach rozpoznawczych w kile
pierwszorzEidowej i wartosci leczenia
poronnego.
Podal
Stefan H[RSZBERG (Warszawa).
Poruszajilc w pomzszym artykule kwestj
praktycznego zachowania si
lekarza wobec przy-
padkow, gdzie rozpoznanie stwardnienia pierwotne-
go jest kwestjil wi
cej niZli palilcil, i biorilc pod
uwag
odpowiedzialnosc, jakil lekarz bierze na
siebie w wyrokowaniu 0 charakterze sprawy, nie
od rzeczy b
dzie zastanowic si
bliiej nad tokiem
badania oraz zachowania si
ze strony badajil-
cego.
NiewC}tpliwie kaidy lekarz chorob wenerycz-
nych slyszal, niestety, niepozbawiohe stusznosci za.
rzuty, ie pierwotnie lekarz zbagatelizowal cierpie-
hie i uspil w ten sposob czujnosc chorego. Dopie-
ro wybuch i ujawnienie si
choroby sprowadza
pacjenta ponownie do lekarza, ktory ze scisni
tem
sercem zmuszony jest wysluchac slusznych zarzu-
tow, skierowanych pod adresem niefortunnego roz-
poznania jego kolegi.
Tam, gdzie mamy do czynienia z najcz
stsZq
i najcharakterystyczniejszil postaciil stwardnienia
pierwotnego, a mianowicie, z ulcus papulo-erosivum,
ktorego obrazu klinicznego, tak dobrze okreslonego,
nie b
dziemy tu opisywali, cz
sto pierwsze uwai-
niejsze zbadanie decyduje 0 rozpoznaniu. T rudniej
sprawa przedstawia si
w tych przypadkach, gd-zie
do czynienia mamy z kilkoma odmianami zjawiskCj,
pierwotnego. Zaliczymy tu ulcus crustosum lub ec-
thymatosum, usadawiajilce si
najch
tniej na skorze
poza org.mami plciowemi (przy czynach lubiei
nych), ktore moze budzic trudnosci ruzpoznawcze
11 wrzesnia 1930 r.
WARSZA\\SKIE CZASOPISMO LEKf\RSKIE - M 37
850
w roiniczkowaniu z poczqtkowym okresem liszajca;
dalej ulcus diphtel'icum, ulcus gangl'aenosum, ulcus
hypel'tl'ophicum giganteum, zbJiione do spraw no.
wotworowych; bardzo rzadko spotykanq postac u/-
cus petechia/e, wreszcie bodaj czy nie najtmdniej-
sze w sensie rozpoznawczym-u/cus mixtum.
JeSli dodamy, ze naciek u podstawy wykwitu
oraz obrzmienie miejscowych gruczolow chlonnych
moie miec miejsce przy kazdem banalnem, lecz
wtornie zakaionem uszkodzeniu skory, ze na cz
-
sciach plciowych u mc:zczyzny sprawc: cz
sto wi-
kla stulejka zapalna, gdzie lekarzowi pozostaje tyl-
ko polegac na zmysle dotyku - to uswiadomimy
sobie, dlaczego djagnostyka tej dziedziny natrafia
na nieprzezwycif;ione trudnosci.
8adajqc jakiekolwiek uszkodzenie na czc:-
sciach plciowych i majqc wqtpliwosci ze strony wy-
wiadut lekarz winien stale pamic:;tac. ze procz
stwardnienia pierwotnego i wrzodu wenerycznego
moze miec rowniez do czynienia z owrzodzeniami
gonokokowemi, z banalnemi, lecz zakazonemi nad.
zerkami pochodzenia urazowego, z opryszczk q za-
kaionq lub leczonll srodkami drazniqcemi, z owrzo-
dzeniami swierzbowcowemi, wreszcie z poczqt-
kiem nabloniaka. I jesli nawet wszystkie dane
przemawiajq za odrzuceniem kily poczqtkowej, nie
wolno zapominac, ze kazde uszkodzenie moie stac
si
wrotami wejscia dla jadu kilowego, ktory ujaw-
ni si
pozniej. Jezeli zatem chory stykal sic: z ja-
kiemkolwiek podejrzanem Zrodlem, naleiy wytlo-
maczyc mu, ze niezb
dna jest kontrola lekarska,
podejmowana co 8-15 dni, przynajmniej w ciqgu
trzech miel!i
cy.
Niezmiernie czc;sto, zwlaszcza na poczqtku
sprawy, spotykamy sic: z przypadkami, gdzie cho-
rzy zglaszaj:owy (przyspieszenie rytmu i wzmocnienie skurcz6w).
W przypadkach tych wplyw na krqzenie, lil€ZilC si
z bezpo-
srednim wplywern na mi
sien sercowy, powinien w wyniku
ostatecznym dac wzmozenie czynnosci serca. Podobnie zwol-
nieniu kril:i:enia wiencowego moze towarzyszyc zmniejszenie
pracy mi
snia sercowego Druga mozliwosc polegalaby na tern,
ze zwiilzek, przyspieszajqcy krilzenie wiencowe, powoduje
oslabienie akcji serca lub naodwrot. W tych przypadkach
wplywowi na kri}zenie przeciwstawialby si
w mniejszym lub
wi
kszym stopniu wplyw bezp05redni nil mi
sien. Wynik osta-
teczny przedstawialby sum
aIgebraicznq obu jednoczesnych
wplywow i zalezalby od przewagi jednego lub drugiego czyn.
nika. (Zwolnienie krilzenia ze wzmocnieniem czynn05ci serca
lub przyspieszenie krilzenia z osIabieniem akcji serca).
Badania autorow nad omawianym jednoczesnym wply-
wem zarowno na krilzenie \\iencowe, jak i nl'l sam mi
sien
sercowy wykazllly, ze niektore wyciqgi dzialajil r6wnoIegIe,
to znaczy b'ldi pobudzajilco, bildi hamujilco na oba te czyn-
niki, podczas gdy inne wyciilgi rownoleglosci tej WSWI'm
852
WARSZAWSKIE CZASOPISMO LEKARSKIE - N2 37
11 wrzeSnia 1930 r.
dzialaniu nil' okazuji} i dziallljq odmiennie na krilzenie wien-
COWl' i odmiennie na ffii
sien sercowy.
J. T y p 0 g r a f.
Edgar ZUNZ i Jean la BARRE. 0 bezposrednim
wplywie pobudzajqcym adrenaliny na wy
epki Langer-
hansa. (Cmpt. rend. de la Soc. de BioI. Nr. 11. 1928).
Autorzy wykazali, ze dozylne wsj;,zykiwania adrenilliny
powi
kszajil Hose insuliny we krwi zyiy trzustkowej. Ta hiper.
Jnsulinemja poadrenl'llinowa nil' zalezy od sfanu nerwu bl
d-
nego, albowiem dochodzi do skutku rowniez i po przeci
du
nerwow bl
dnych. Wydaje si
wi«:c, ze gwaltowne powi
ksze-
nil' si
jJ.Jsci adrenaIiny we krwi pobudza wprost wytwarzanie
insuliny. W obecnej swej pracy autorzy wykaz Iii nft psach,
ktorym usuwano trzustk
z jamy brzusznej i przeszczepiano
jil pod skor
szyi, ze i w iych warunkach, to znaczy bez jll-
kichkolwiek Polilczen nerwowych wstrzykni
cie adrenaJiny po-
wi«:ksza ilose wydzieillnej przez przeszczepionil trzustk
insu[iny. Powi«:kszenie to moze w tych w8runkach doswiad-
czalnych zalezee wyJilcznie od bezposredniego zlldzialania
adrenaliny na w}sepki L II n g I' I' h a n sana drodze czy.
sto humora[nej.
J. T y p 0 g r a f.
R. WILLHElM i l(. STERN. 0 pr6bie rozbudowy
analizy cytolitycznej reakcji rakowej. (Wien. kl. Wocn.
Nr. 28. 1930).
W surowicy charych na raka, podobnie jak w badaniach
F I' I' U n d a i K ami n I' row n y w surowicy nierako-
wych, znajduje si
substancja, niszczqca komorki rakowI"
Przyczyna tego, ze surowica rakowych w warunkach pro by
f r I' u n d a i K ami n I' row n y nif' niszczy komorek
rakow}'ch, tkwi w tern. iz dzialanie tej substancji zostaje spa.
ralizowllne przez drugi czynnik, prawdopodobnie przez sub.
stanci«:, chroniqCil komorki F I' I' U n d a i K ami n 1'-
row n y.
Ta okoIicznosc; sklonila lIutorow do proby przedstawie-
nill "J/)snosci litycznych surowicy w postaci krzywel. Otrzy-
;nywano jq w ten sposob, ze do stalej Iiczby komorek rako-
wych dodawano wzrastajqce ilosci badancj surowicy i okre-
siano nast
pnie cytoliz
. Zbadano stosur.ki 1: 1, 1: 5,
1 : 10, 1: 20.
Przy uzyciu surowic ludzi bez raka krzywa przebiega
tylko wst«:pujilco, przy surowic:Jch rakowych prawie zawsze
Ob5cr..vowano najwyzszy punkt, do ktorego zrazu, az do roz.
cienczenia 1: 5 tub 1: 10 lityczne wlasnosci wzrastaly,
aby odtild spad!lc i przy rozcienczeniu 1: 20 dojse w wi
k-
!Szosci przypadkow do IInij odci
tych. To osiilganie maximum
przez krzywq wydaje si
autorom charakterystycznem dla suo
rowic rakowych, a nil' ich brak wlasnosci litycznych.
Napotyhno tez surowice. nil' wykazujilce w zl'ldnem
rozcienczeniu wJlIsnosci litycznych. Nie byly to jednllk sum.
wice rakowych, [ecz najcz
sciej pochodzily od ci
zllrnych w 8-
9 miesiilcu.
Autorom udalo si
wykazlle, f;e komorki adsorbujil za-
row no substancj
litycznil, jllk i jej piilralizatora, jednak tego
ostatniego w silniejszym stopniu. Dzi
ki temu udllJo si
przez
zwiilzanie paralizatora przez komorki usunqc go z surowicy
rakowych i zamienic jq na cJaj1jcil tYPOt'il krzywil normalnej
surowicy.
Mi
dzy surowicami, daj,!cen,i normalne krzywe, nil'
bylo zadnej, pochodzilcej od r
kowego (pomijajilc lagodne nll-
bloniaki skory"J, podczas gdy mi
dzy krzywemi z maximum
byly surowice, ktorych wlasciciele nil' m jeJi zlldnych objawo w
klinicznych raka (12 0 0 ),
. Henryk L II n d II U.
Patologja kliniczna i doswiadczalna.
f\DNAI'IOFF i f\USBACHER. Wqtroba i miedi. (D. m.
W. 1930 N. 9).
Zastcmawiaj'lc sit: nad zn8czeniem miedzi clla orga-
nizmu ludzkiego, autorzy bad1"1i podczas 8utopsji w Ge.
newie zawartosc miedzi W w'ltrobie. Stwierdzono iIosci
zmienne od 0.5 - 13 mg na 1 kg w'ltroby; w przypadkaeh
marskosci w'ltroby ilosc miedzi bywa znacznie wit:ksza. Byc
moze, ze istnieje zwi'lzek pomit:dzy wyzsz'l zawartosci'l mie.
dzi a marskosci'l w'ltroby, udalo sie: mianowicie autorowi wy.
wolac marskosc w'ltroby u szczurow przez podawanie sial"
czanu mieoli. Stwierdzono r6wnie7, iz W'Itroby noworoclk6w
i wezesniak6w, podobnie jak u mlodych zwierz'lt, zawierajil
wiE;:ksze ilosci mledzi.
51. Lux e n bur g.
Josef BLOCH. 0 wptywie adrenaliny na asymila.
cj«: galaktozy przez wqtrob«:. (KI. Woch. Nr. 37 rok 1929).
Rutor badal tolerancjE;: na galaktozE: u os6b, dotkniE:-
tych mi'lzszawemi rOllanpmi chorobami w'ltroby. Pod wply-
wem m i1jzszowych uszkodzen w'ltroby as} milacja galaktozy
jest obnizona. Po jednoczesnem podaniu gala1dozy i wstrzy-
kniE:ciu adrenl'lliny nllstE:puje jeszcze silniejsze obnizeaie to.
lerc:ncji na gl'llaktozE;: (Hosc galaktozy w moczu pow1e:k:!Oza
siE:). Przyezyn'l tego zjawiskll jest utrata pod wplyweIT' E'dre.
naHny przez W'ltrobE: glikogenu.
J. K.
SCtiRENS. 0 aktualnej reakcji krwi u chorych
na raka i wplywie n8 niq kwasu w«:glowego. (KI. Woch.
Nr. 38 r. 1929).
Badanie aktualnej reakCji krwi u chorych nil raka wy-
kazalo, zgodnie z prz.
wazn'l liczb'l innych autor6w, prawie
stale przes:IniE;:cie tej r
llkcji w kierunku zasadowym (prLe-
ciE:tna p H wynosila 7,427 w temp_ 37°). Natomiast nie zaobser-
wowano prawie zlldnego powiE:kszenia u tych chorych 1'1"
zerw alkalicznych, kt6rych !iczby byly stale na poziomie nor.
mllinym.
Zwie:kszenie zl'lsadowosci krwi u chorych na rllke zgl'l-
dza siE;: z faktem, ie rozwoj nowotwor6w w hodowlach in
vitro przebiega nejlepiej w feakcji raczej a:kalicznej, dl'llej.
1.1' jony wapnia, kt6re, jl'lk wiemy, przesuwllj'l rel'lkcj
krwi
w kierunku kWllsnwym, dzil'llaj'l r6wniei hamuj'lco nl'l rozw6j
kom6rek nowotworowych. Tllk wiE:c zwiE:kszon'l alkalozE:
krwi, 1'1 tern sllmem zmnlejszenie liczby jon6w Ca. nl'llezy uwa.
iac, jako korzystne podtoze, dla rozwoju raka.
f\utor pr6bowat obnizyc wskainik P H przez podawa.
n!e chlorku amonu, leez okl'lzl'llo siE:, ie otrzymano jedynie
obnlzenie rezerw ;;Ikalicznych, zas reel Bnow<: nllukt:", BSU-
choty a gruilicil wedlug N I' U man n a", "powstllwllnie nllcieku
wczesnego", ..rozpoznawanie pocziltku suchot", przechodzilC
nllst
pnie do ..[eczenill rozpatrywllnego pod kiltI'm nowej nllu.
ki". Odmll zwykla i oliwowlI,-wyrwllnie nerwu przeponowego,
torakoplilstykil i pIombowllnie. chemo i t. zw. proteinoterllp,
jll - znllJdujil w broszurze krotkie, ale do)klildne omowienie.
Jllko Buzupelnienie" znlljdujemy streszczenie gl6wnycl:t prllC,
dotYCZilcych t. zw. "nowej nlluki" 0 powstllwllniu gruilicy.
Opllrtll na duJ!:em doswiadczeniu lIutorll i nil' pozbllwio.
nil zdrowego krytycyzmu, praclI przedstllwia w nalezytem
swietle glowne wytyczne leczenia gruilicy. Polecllmy jil UWII-
dze wszystkich lekllrzy praktykow, zwlllszczlI ZIIS lekarzy Kas
Chorych, majilcycn tak cz
sto do czynienill z chorymi nil grui-
lic«; pluc.
M. G II n t z.
ANDERS. Patogeneza gruilicy oddzieInych narztl:puj/\ czasem objawy naczynioruchowe w postaci zaczer-
wienienia twarzy. uczucia gor/\ca w glowie, zawrct6w glowy,
!<.tore jednak po uplywie 1-2 minut zupelnie znikaj/\.
Wyniki. otrzymane za pomoc/\ chlorku manganu, Slj
najzupelniej zadawalaj/\ce. Najlepsze wyniki osi/\gll siE: w nie-
iytach oskrzeli, wystt:puj/\cych po grypie, dalej w zawodo-
wych i gruiliczych. slabsze, ale wyraine poprawy w raze.
dmowych niezytach oskrzeli.
Henryk Lan d a u.
NISSEN v. KERN. Ipekopan w Ieczeniu rozstrzeni
przewleklych stanoW zapalnych oskrzeli. (D. m. W. Nr. 6.
1930).
Ipekopan nie posiada dzialania ubocznego jak proszek
D'o v era. Po 3 dniach podawania w prz,!,padkach rozstrzeni
wystE:powalo latwiejsze odkrztuszanie i zwit;kszenie no
ci
wydzieliny. Stosowano 3 X 2 tabletki w odstE:pach 1/._% go-
dziny po jedzeniu. Nudnosci i wymioty wysh:puj/\ przy poda-
waniu tego
rodka naczczo.
W uporczywych przypadkach dobre wyniki daje uprzed-
nil' stosowapie nagrzewania (szafki elektryczne). W ostrych
stanach zapllinych uklaeu oddechowego r6wnlez wystt:powala
poprawa przy podawaniu tego preparatu.
Wanda F I' a n z 6 w n a.
K. DIETL. Przemijajilce cienie wn
kowe u dziecl
z uiemnym odczynem tuberkulinowyrn. (Wi en. kl. Woch.
Nr. 27. 1930).
Autor opisuje cztery przypadki, w kt6rych u dzieci
z zupelnie ujemnym odczynem tuberkulinowym, lekkiemi
objawami nieiytu oskrzeli. z gorilczk/\ lub bez niej stwler.
dzano tr6jkjszone nllpil;cie
C02 w p
cherzykllch plucnjch, nllcieczenie cholesterynowe
g6rnej wllrgi, silne zaciemnienie tl;tnicy glownej, insulina
wywierll nllder dobroczynny wplyw: dolegliwosci podmiotowe
ustl;puji}, cisnienie obniza sir,; nil stille, intensywnosc cienill
t
tnicy glo",'nej zmniejszll sil;, II w przypa':kllch, gdzie nil' wy-
czuwlllo "il; t
tnienia t
tnic piszczelowych, powrilcil ono.
Moznll z te
o wnioskowac 0 usuwllniu zlogow cholesteryny
przez insulin
.
W drugiej grupie przYPlldk6w, gdzie nlldcisnienie jest
bodllj jeszcze wil;ksze, ale dolegliwosci podmiotowe sprowlI-
dZllj/\ si
tylko do rZlldki;;h okresowych skarg nil dusznosc i
bicie serca, nllpi
cie p
cherzykowe C02 jest prllwie norma[ne,
II cien tl;tnicy glownej wyhzuje prllwie normalne nllt
zenie,
insulinll powoduje bardziej nagle spadki dsnienill, niz w gru-
pie pierwszej, ale nie Sil one trwale, i cisnienie wkrotce wrll-
CII do poprzedniego poziomu. Zmniejszanie si
lepkosci krwi,
zwi
kszanie liczby kWllsochlonnych, II zwlllszczlI chllrakter
skurczow serca w tych rllzllch nadlljil sPlldkowi cisnie.,ill krwi
tllki charllkter, jllki nosi on we wstrzilsie peptonowym.
Hipercholesterynemja, stanowiilca prawidlo w obu gru-
ptlch przyplldkow, ulegll pod wplywem insuliny zmniejszeniu.
Insulina wywierll wi
c wplyw nietylko nil gospodllrkl; wt:glo.
wodllnowil, lecz i tluszczowil'
Henr
.k L Ii n d II u.
JUNKER. 0 konstytucjonalnem podcisnieniu (hipo-
tonji) i jego znaczeniu ro:i:niczkowem w stosunku do
gruilicy. (D. m. W. Nr. 38.)
Niskie cisnienie u osobnikow z budoWil astenicznil i 0-
golnemi niedomagllnillmi zwraca nllszil uwa
przedewszy-
stkiem w kierunku gruilicy. Autorowi udillo sip. skontrolowllc
pewnil liczb
przyplldk6w, u Istorych po s
c
egolowem kilk
11 wrzesnia 1930 r.
WARSZAWSKIE CZASOPlSMO LEKARSK1E - M 37
855
krotnem badaniu zadnych zmilln grui[iczych w organizmie nie
znllieziono: stale zas utrzymuj
ce si«; niskie cisnienie obok
typowych skllrg podmioiowyc..., wyst
pujilcych zwyk[e u tych
chorych. pozwolilo rozpoznoc zespM konstyfucjonalnego pod-
cisnienia. Istotll tej jednostki cho
obowej jest dotild niema-
nil. Z objllwow podmiotowych podkreslic nalezy latwe m
ze'
nie si
. cz
ste bole i zawroty glowy, bole nieol.reslone w \;rzu-
chu, piersillch i plecach. Rentgeno:!ramy cz
sto wykl1z::j'l ser.
ce lezilce. W pewnej liczbie przYPlldkow eozynofl[jll we krwi.
Obok mylnie rozpoznawanej grui[icy cz«;sto stalkillmy flllszywe
rozpoznllnie neur!\stenji. Dokladne zbadanie .chorego w ka-
zdym przyplldku niskiego cisnienill, wyl'lczenie grui[icy, tleu-
rastenji i innych sprllw chorobowych, mil nadzwyczajne znll-
czenie dla sllmopoczucill chorego, jak i d[1I instytucyj ubez-
pieczeniowych.
Wllndll F I' a n z 0 w n II.
S. DEDIC. Zmiar.y serca w skrzywieniu tylnem
kr
gostupa - cllrdiopllthill kyphotica. (Arch. des Mal. du
coeur Nr. 1/1930).
Przytllczaiilc przyp ad ek, w kt6rym n8 skutek przebytej
sprllwy gruiliczej kr«;goslupa rozwinill si«; garb, II w 35 roku
zyci" wystilpily zmiany w sercu (umillrkowllny przerost, akcent
nil II tonie t«;tnicy plucnei, dusznosc wysilkowa), autor wyra-
Zll pog[ild, ze przyczynil zmilln sercowych nie Sil niesprzyja.
iilCO:: wllrunki w malem krilzeniu, lecz niepodlltnosc klatki pier-
siowej, ucisk przepony i niedostatecznosc jej ruchow w cza-
sie skurczow i rozkurczow. Zilburzenia oddychania utrudnia.
jil dopIyw krwi z obwodu do prawego sere II. nil' P,JZWII[lIjil
na spudek cisni enia w plucnych naczynillch wlosowatych, kto
ry uliltwill prllc«; skurczowi} prawego serca, utrudniejil posrednio
doplyw krwi z t«;tniczek obwodu do iyl pustych.
Jdli chory m6g1 mimo to ci«;Zko pracowac, zllwdzi«;czlI
to bllrdziej wyt«;zonej pracy serca; lecz i ono wreszcie u[eglo
oslilbieniu, i wystijpily objllwy jego niedomogi. DIll wyt16ma-
czenill niedomogl serca niema wi
c w dllnym przYPlldku po-
trzeby przyj mow'lnill zwyrcdnienill mi
snill serco'
'ego.
Cardiopatbia kypbotica jest wi
c wtornem schorzeniem
serca, spowodowllncm zllburzeniami mecnanizmu oddecho.
wego.
Henryk Lan d a u.
Choroby przemiany materji i gruczol6w
we wni!trzwy dzie I niczych.
LOREY. Naswietlanie promieniami Roentgena w
chorobie Basedowa. (D. m. W. Nr. 7. 1930).
Statystyki IImerykanskie i niemieck;e wymieniajil wyle
czenie w 82° 0 w chorobie Bas I' d 0 W II po naswietlilniu pro-
mienillmi Roe n t g e n a. Do statystyki naleiy brae jedynie
przypadki ci«;zkie. ZII kryterjum w tym kierunku obok stopnill
zaburzenia przemillny materji sluzy caly zespol objawow kli-
nicznych. NaswietIanill >1a[ezy rozpoczynllc jllknajwczesniej
i wowczas mamy lepsze szanse wyleczenill. Naswietillnie przv-
plldkow przedllwnionych efektu nil' daje. Leczenie operllcyjne
szybciej daje popraw
, niz nllswietlanie, i cz«;sto ze wzgl«;dow
ocia lnych nalezy je przeprowlldzllc, ale jest b"rdziej niebez-
pieczne (smierte[nose w 5 n 0)' przy dobrej technice naswie-
tliln nil' spostrzegano przyp'ldkow smierci. W przypadkach,
w ktorych zllwodzi naswietlanie, stosujemy zllbieg chirurgiczny.
Wedltlg B 0 I' II k II brllk poprawy przy 4 miesi«;cznem na-
swietIaniu decyduje 0 koniecznosci zabiegu. Dotild nie mamy
danych 0 dzilllaniu promieni rlldu w porownaniu do promieni
Roe n t g I' n II. Bye moze, iZ promienie radu b
d!l mogly do.
prowlldzic do popr6wy te przypadki, w ktorvch Roe n t g e n
zawodzi.
Wllndll F I' II n z 0 w n a,
K. NARBESHUBER. flcetonemiczne wymioty w nad-
czynnosci tarczycy. (Wien. kl. Woch. Nr. 8. 1930).
Czasem u kobiet, u kt6rych zaledwie od kiIku tygodni,
najwyzej zas od kiIku miesi«;cy wystilpily objawy nlldczynno-
sci tarczycy w postaci spadku wagi, wYPlldania wlosow, hicill
serca, >1erwowosci i t. p., pod wplywem jakiegos bodica (np.
przt>bytej grypy. zaplI[enia migdlllkow, nllswietIania jlljnikow
i 1. p.), wyst«;pujil nllg[e uporczywe, nie dajilce si«; powsciilg-
nile wymioty z jednoczesnem silnem ..vydzieillniem IIcetonu
w moczu i intensywnym zapach em IIcetonu w wydechllnem
powietrzu. Jesli wymioty trwlliil krotko i po kilku dniach tllk
silmo nag[e ust
puji}, jllk .Nystilpily, sprllwa konczy si
szcz
-
sIiwie tylko na znllcznej utrllcie wagi (3-4 kg. w ci'lgu tYl/o-
dnill), ktorll zostllje szybko wyrownllnll. JesIi jednllk wymioty
trwajil dluzej, ustroj ubozeje w wod«;, nllst«;puje jel!o w)lczer-
panie, stopniowo rozwija si
charillctwo; chorzy nil' mogi} si
poruszyc, gorilczkujil do 381' i wyzej, obok cial ketonowych
zjawiaji} si
w moczu duze Hosci urobiJinogenu, wi}troba si«;
powi«;kszll, i nast
puje smierc w ob
lIzie ci
zkiej intoksykllcji
z z6ltaczki} i wzmagaj'lcym si«; czr,;stoskurczem. Obok upor.
czywych wymiotow w obrllzie tym uderzll ketonurja.
Autor uwa!II, ze zesp61 powyzszy jest. spowodowllny
ostrem zllburzeniem w przemianie materji, nil co wskllzuje
ostre zwi«;kszenie si
wytwllrzllnill IIcetonu, ktorego nil' mozna
\IIobec tego polozyc nil karb glodzenill ustroju. Sprllwil tll jest
IInall)gicznll do cykIicznych wymiotow IIcetonemicznych u dzie-
ci. Przyczyn
ketonemji i ketoaurji upatruje lIutor w niedo-
modze czynnosciowej w
troby wskutek wyczerpllnill sip,; jej
zapllsow glikogenu i w szybkim i wzmozonym rozkllldzie ciill
tluszczowych, ktory cz«;sto wyst
puji} w nlldczynnosci tarczycy.
Wymioty Si} skutkiem stanu podniecenill ros[innego ukladu
nerwowego, scisle zwiilzanego z czynnoscii} tllrczycy.
W leczeniu klad
.ie lIutor glowny nacisk nil' nil podawa.
nie jodu i nilswietlilnie tarczycy, jllk to czynii} J. B II U I' r
i Curs c h m II n n, lecz nil stosowllnie insuliny (2- 3 rllzy
dziennie po 10 jednostek in
uliny) i cukru gronowego (1000.-
1500 cm.
5' '0 rozczynu glukozy w lawlltywllch kroplowych),
kt6re zwi«;kszajil zllpasy glikoj!enu w wiltrobie i przez to CT-Y-
niil jil bllrdziej wydolnil. Dopiero po wzmocnieniu wiltrob:' nll-
lezy naswietlac tllrczyc
promieniilmi Roe n t g e n II i poda-
Wile jod w postaci rozczynu Lug 0 III.
Henryk Lan d II U.
J. A. BEJLIN. Badania nad wymianracd J 0 I t I' a i n a,
dyrektora Wid a I owskiego Instytutu badaIi przy szpitalu
Co chi n, wypelnia poniekijd luk!; powaznij.
Po kr6tkim wst!;pie historycznym 0 przelomach hemo-
klastycznych zostl'lje flzesp61 pokrzywkowy" analizowany ze
wsze[kiemi szczeg61ami, dotycZijCemi licznych jego odmian,
pod punk tern widz
nia wsp61nej fizjognomji etjologicznej
(dermatoses de desensibilisation):
U rt i c a ire s a I i men t a i I' I' S (po jajkach. rybie,
mleku, czekoladzie, chlebie p5Zennem, piwie, winje).
U rt i c a ire s me d i c a men t e uses (po antypiry-
nie. bismucie. rtt::ci, insulinie, salieylu. pylkach drzewnych).
U rt i c air e s pro t I' i n o-t 0 x i que sou m i c I' 0-
b i e n n e S.
U rt i c air I' s ph y s i que s (po cieple. zimnie, pro.
mieniach swietlnych. wplywach atmosferycznych).
Oryginalnie opisana jest pokrzywka z prlem!;czenia
fizycznego i z wzruslenia emocyj 1ego, jako ciekawy przyczy.
nek do fizjopatologji pracy i do psychologji
ksperymen
talnej.
Pod wzgl!;:dem opisowc- J orfologicznym utrzymany zo-
stal znany podzial na: Urticaria papulosa, vesiculosa, bullosa'
baemorr bagicc. tubero!Ja, giga;,tlca, oedematosa. pseudopbleg-
monosa, gangraenosa, pig.rumtosa, dermograpbica w odmianie
ostrej, przewleklej i nawrotowej.
Dosye dobrze uwzgl!;dnione sij postaci zast!;pcze, r6w-
nowazne i skombhow"ne pokrzywki (choroba posurowicza
dycha',wica oskrzelowa. CO."IIZa spasmodica, pryszczyca napa-
dowa, kamica z61ciowa, pouzywka w ci1!zy, w endokrinoz:'lch
padaczce, kile, zimnicy, hematozach, psycnozach) w zwiijzku
11. wrzesnia 1931
WARSZAWSK[E CZASOPISMO LEKARSKIE - N!! 37
857
z jednoczesnemi zmianami napadowemi i ponapadowemi we
krwi, surowicy i OSOCZll.
Patogeneza, djagnostyka i terapja nie wiele daj'\ no-
wego. W tej ostatniej uwzglt;dnione S,\ obok swoistych i ogol-
nych metod
desensybilizacji narz,\dowej autohemo., autosero-,
neurotono. i opoterapj11.
Bibliografja zajmuje cale 35 stronic z podkresleniem
tych monografij, gthie dawne pismiennictwo zostalo nalezy-
cle zebnme i wyzysKane.
Praca sumienna i wyczerpuj,\ca po
wi
cona zostda
przez Zlutora nauczycielowi swojemu, mistrzowi Vi d a low i,
kt6rego szkic biograficzny zajmuje call' 50 stronic, a uwzglt;d-
nione w nim zos
aly 3 gl6wn
dziedziny, w Jd6rych istotnie
kr610wal Vi d a I: sero- i cytodjagnostyka, hemoklazja i ana-
filaksja, klas}'fikllcja i patafizlologja chor6b nerkowych.
Pozwo[t; sobie uzupelnie w biografji skromne i skCjpe
dan
z anamnezy rodzinno-dziedzicznej, kt6re brzmiCj naogol
dose sucho: B[I;SU d'une Iigne medicale, Fernand Vi d a I est
ne Ie 9 mars 1062 en Rlgerie-.
Kto zna blizej historj
Iekerzy sredniowiecza. nie mo.
1.1' nie dostrzec w niej rodziny Wid a I 6 w, slyn,\cej ad sze.
regu stuleci z inteligentow i oswiatowc6w oraz Ign,\cej w po-
wainym stopniu do ffiedycyny (I i 9 n I' me d i c a [e).
I'll a est rod e Bur i a n Wid a I, lekarz zydowski
w c'Flrles. stolicy prowa!1salskiej, zostawia w 13 stuledu
ksit;gi lekarskie. Wid a I Has e f a I' d i k i z T a I a z y two-
rzy w Katal0nji hiszpanskiej w 14 wieku dziela fiJozoficzne
i komentarze do ksi'\g leka
:-kich, Talmudu i do dziel me.
dycznych zydowskiego filozofa i lekarza I'll a j m 0 n ide s a.
B 0 I S (I n Wid a I, popu[arny na calej Sycylji lekarz, ucieka
po p.-zepE:dzeniu mesowem Z
'd6w w r. 1492 do Reggio de
Calabria, gdzie t worzy w teorji medycyny. Don P I' a f j at
W! d a I, poet a prowansa!ski, koresponduje: w 13 stuleciu ze
slynnym lekarzem FllJrahamem Bed e r s i z Bezier 'iN spra-
wach rozwoju medycyny. W ubieglem stuleciu taz rodzina W i-
d a I 6 w Iiczy glos:lych w FI!zacji francuskiej rzeibiarzy i kom-
pO"lytor6w, artyst6w i powiesciopisarzy, lekarzy i znawc6w
judaistyki. Ojciec Wid a I a, lekarz many, inspektor armji
francuski
j, dziekan fakultetu medycznego w Strasburgu,
oraz sam Wid a I, 3-ch imion George.Fernand.lsidor, uro-
dzony w Dellis, malej miescinie algierskiej, a rCiniejszy czlo-
nek honorowy Flkademji Paryskiej i flkademji Nauk, ad naj-
mlodszych (at wykazywali dziedziczne zamilowanie do medy.
cyny, jako nauki i sztuki.
Hi 9 i e r.
MA YR. 0 przemianie wodnej w chorobach sk6ry.
(Miinch. med. Woch. Nr. 26.-1930).
ZWI'acll uwag
, ze wydaJanie ply now jest niezupelne
w dermatozllch og6Jnych, bez wzgh:du nil ich etjolc'gj
i pa-
iogenez
. Pod" nil' srodkow moczop
dnych zwi
kszll p.ieznacz-
nil' tylko i w sposob niewystarczllji}cy djurez
. Krzywa wag i
nil' odpowilldll pozornej retencji wody, przeciwnie, w niekto
rych ci
zszych schorzenillch opadll. W okresie zdrowienia
ilosc moczu jest wit;ksza i wracil do normy, nil' przekraczajilc
ilosci pobrllnych plynow.
Obserwujilc chorych z rodczas IIktu mowy poslugujemy si
tylko f!lzl} wyde-
chu. W czasie wdechu mowic nil' mozna.
Oddychanie w stllnie spoczynkowym odbywa 5il> przez
jllm
nosowil. Podczas mowieflill oddychanie jamil nosowil
w zupelnosci ustaje. Cilly prild powietrza wydechowego do-
slllje si
do jllmy ustnej (wyjiltek stanowiil diwi,;ki nosowe).
lllmkni«;cie i odarodzenie jllmy nosot'llei od jamy ustnej od.
bywil si
dzi
ki dillfragmie ustnej, utworzonej przez podnie.
bienie twarde i mi«;kkie z jednej strony oraz tak zwany wol
P II s S II V II n t II, powstaly przez skurcz muskulatury tylnej
sciany gllrdla.
Po\detrze wynychene. dostlljilc si
rrzez krti' n, wprawill
struny glosowe w drg"Jnie. Powstaji}cy pro;y tern diwi«;k fona-
cyjny dostllje si
do jamy ustnej i zostaje zmieniony lu nil
diwi«;ki IIrtykulllcyjne. Oddychanie, fonllcja i artykulacjll
Sil czynnoscillmi mit;sni. Mowa jest zlltem ruchem.
Jilkllnie jest cierpieniem funkcjonilinem, jest nerwici}
skurczowil w zakresie tych mit;sni, ktore Sq zallngazowllne
W procesie oddychanie, fonacji i IIrtykulacji. Skurcze, 0 kto-
rych mOWlI, Sil powodem uburzen oddechowych, utrudnienill
for.llcji i artykulllcji.
Zaburzenia oddechowe chllrakteryzuji} sit::
1) przyspieszeniem tempa oddechowef;!o,
2) skr6ceniem fllzy wydechowej, ktora z 18-25 sekund splldll
nil 4-8 sak.
3) zllchowaniem oddychania przez jam
nosOWi! w cZlIsie
mowienia,
4) zllblokowllniem klatki piersiowej w stanie wdechowym, pod-
czas gdy przeponll podnosi si
do gory, II powietrze wy.
dobywil sit; z pluc.
Kllltkil piersiowil jest ad ma"imum wzd«;ta. - pluclI, po
wypuszczeniu z nich PO" ielrZll, zapadni
tf'. Ujemne cisnienie
w killtce piersiowej wzrllstll. Wielkie naczynill nllpelnillji} sit;
nadmiernie krwiil. krilzenie w killtce piersiowej orllz zwoje
uklildu symplltycznego ulegaiil zmniejszonemu cisnieniu,
II stild wtornie powstaji} zaburzen;1I naczynio-ruchowe i wy-
dzieInicze. Pacjent doznaje uczucill ucisku i It;ku. Twarz
stllje !li
blllda, skorll pokrytll potem, tt;tno przyspieszone,
pacjent nil' moze slowa wypowiedzil'c. .
Po gwaltownym wydeci-u, z po\\odu
kurczu I{rtani.
wdech nil' moze dujse: do skutku. KUI cze krlani prowadzi} do
zaburzen w fonaCJi. Kurcze w jamie ustr.ej (wargi, j«;zyk,
podniebienie, tylnll sciana gardla) utrudniajil IIrtykulacjt;.
Kurcze, 0 ktorych mowa, rr.ajil w POcziltkowych okre-
859
sach jijkllnia charllkter kurczo;.v kloni cznvch, to jest kurczow
CZt;stotliwych 0 millem nasileniu. Ten okres moze trwac kilkll
godzin, kilka miesit;;;y lub kilkll lilt. ChCilC przezwycit;zyc
kurtzI', pllcjent stllra sit; jakby wycisni}c kllzde slowo, kurcze
przybieraiil charakter tunkzny. W trzecim, koncowym okresie
ji}kania, kurcze przechodzi} na mi
snie twarzy, szyi. tulowill.
konczyn gornych lub dolnych i mllji} chllrllkter wspol-
ruch6w.
J'lkanie jest nerwicil post
pujilCil. Przejscie jednego
okresu w drugi odbywil si«; pLwoli, z bielliem lat, lub nagle,
pod wplywem przestrad.u, urazu psychicznego, zmniejszonej
odpornosci ustroju w nastt;pstwie chorob gorilczkowych.
Vlspolruchy trzeciego okresu mlljil chllrllkter niezmienny,
automatyzuji} si«; w ukladzie nerwowym, moznllby powiedziec,
ze sit; niejako organizuji} i stllnowiil objllw stilly i nie-
zmienny.
Wed lug Fro s chI' : s II i Hoe p f n I' r II jljkanie po-
wstllje we wczesnem dziecinstwie, kiedy skoordynowanie IIpll-
ratu mh:sniowego, potrzebnego do mowy, jllk rowniez skoj"arze-
nil' wyobrazenia z nllzwil przedmiotu, jest niezupelne. Nie-
moznosc mowienia nllzywllmy Apbasia, iilkllnie jest zatem
afllzjil assocjlltywnil, powstalil przez zi'lburzenie w koordy-
nacji czynnosci psycho.fizycznych, jllkie skllldlljil si
nil
mow/;.
S chi I d I' I' UWIIZII. ze jqkllnie powstllje wskutek nie-
wspolmiernosci mi
dzy impulsem do mowienill, II zdoInosciil
wvpowiedzenia si«;. Wzmozony impuls do ruchow wog6le, do
mowy w szczegolnQsci, zalezy od uklildu striopllllidllrnego,
substa'1tia nigra i l?..rcleus ruber. "Gdyby mowil powoIi, mo-
wilby dobrze" mow:il laicy. - .Gdyby nil' mial wzmo-
zonego impulsu do mowy, mowilby powoli" - musl powiedziec
Iekllrz.
Wzmozony impuls moze przejawiac si«; i w pismie
(pismll male i szybkie). S chi I d I' I' zalicza jijkanie i tick
do jednej grupy i nazywa te schorzenia ,striatum neu.
rosum.
Na o:akonczenie wymienic niliezy nllstt;pujilce przy jiJ-
kaniu objawy, a mianowicie: zllburzenio nllczynio'ruchowe,
oUite pocenie, nadmierne sIinienie, orllz zllburzenill jelitowe,
najcz«;sciej 0 charakterze spastycznym. Rozpatrywllc je mo-
zemy pod kqtem widzenia wspoiruchow.
Leczenie ma na ce:u zapobieganic kurczom orllz prze-
ciwdzialanie wzmozonemu impulsowi. Jllk wi
c widzimy,
jilkanie. podobnie jak inne zaburzenill mowy, Sil symptomll-
tami chorobowemi, juito orgllnicznemi, juz to funkcjonalnemi.
Choroba powinna bye leczonq. leczenie lezy w rt;kllch 11'1111-
rzy, to tez lekarze powinni zwalczac Boduczame" zaburzen
mowy, trzebll je leczyc I
Z lekarzem wspoldzialac powinien nlluczyciel,
rzyc odpowiednie srodowisko, jllkiem jest szkola
dIll jilklljilcego si«;, belkocilcego, lub nllwpol
dziecka" .
aby stwo-
specjlllnil
Qluchego
-0-
P I' I' leg e n t k II apeluje do lekarzy szkolnych, aby
zechcieIi wplynilc nil odpo\\ iednie czynniki rZildowe w kie-
runku organizowania poradni lekarskich orllz szk61 specjal-
nych dill dzieci z zllburzenillmi mowy. Tylko tym sposobem
spoleczenstwo przyniesie pomoc kalectwom, jakiemi Sil nie-
wiltpliwie ill' leczone i zaniedbane zaburzenill mowy.
Ji}kanie w okresie 5kurczow klonicznych jest nerwicil
samowy:eczalnq. Skurcze toniczne wymagllji} bezwzglt;dnej
interwencji lekarzo Okres trzeci ze wopolruchami daje prog-
nez
jaknajgorszi}, i jest bardzo trudny do wyleLZenia.
W d y sku s j i zllpytuje dr. K 0 r silk 0 w n a, czy
w szko!ach specjalnych, 0 ktorych prelegentkll wspominllla,
towarzystwo dzieci !lilr.ie ii}kaji}cych si
nil' wplywa ujemnie
na dzieci inne, dotkni
te I(! wadil w Izejszym stopniu.
P I' I' I I' g e n t k a uwaza , ze te roinice przy wspolzyciu
dzieci zacierajil si
i nil' przynoszi} szkody. W Wiedniu, dzit;.
ki szkolom spe.cjlllnym, liczbll jilkajilcych si
w okresie klo-
nicznym znocznie !IiI;; zmniejsza. Szkoly specjlline majil tllm
charllktf'r szkol przejsc:owych - dziecko wchodzi do szkoly
w 6 roku iycia, w kll\sach jest 8-10 dzieci, odpowiadanie
odbywil sit; spiewnil metodi} Lie b m II n i1, w dyslalji stosuje
sit; odpowiednie prole:ry i 1. d.
P. Mil n c z II rs k i zapytuje, czy nilldy leczyc jilklln:e
W 3-4 roku iycia? Pre I I' g I' n t k II uwaia, ze tak mille
dziecko najlepiej zostal.'ic w spokoju, za"iecnac wszelkiego
uczenill na pami
c, jak to bywa w zwyczaju. Oczywiscie, ze.
o ill' zaznaczlI sit; przejscie w for;T;
toniczni}, nalezy sto';o-
wac eleklryzacje, cieple 1Iljpie 1 e, metodt; Lie b m II n a.
Dr. U Ii n ski dzieIi si
swojem sposlrze:i:eniem, ze
kurcz usl«;puje po gl
bokim wdeC'hu, i dllltego pacjentom,
ktorzy nie mogil wy
lowic siJ; wskutek silnego jilkllnill, kaze
8M
WARSZAWSKIE CZASOPISMO LEKARSKIE - N2 37
gl
boko zllczerpnac powietrzll Dr. UI. skierowuje jilklliilcych
sit; do porlldni zllkilldu dIll gluchoniemych, Pillc Trzech
Krzyzy 4 6.
P r z I' w 0 d n i c Z il c Y zapytuje, jakie nalezy zajilC st.-
nowisko wobec jilkajilGych sit; kllndydlltow do seminllrjow na.
uczycielskich, to jest mlodziezy w wieku lat 14 -- 16. Czy.
ZWIIlSZCZII w lekkich formach, moznll miec nlldziej
, ze kan-
dydat wyleczy si
zupelnie czy tez a priori usuwac wszelkich
kandydlltow jilklljilcych si
?
P I' I' I I' g I' n t k II odpowiada, te, co sit; tyczy leczenia,
to wieku lat 14-15 nil' uwazll wcale Zll strllcony, prognoza
ZIIS jest zllwislll 'Jd stlldium, w jakiem rozpoczynll sif; lecze-
nie: formy kloniczne dlljil bezspornie rezultaty, formy to.
niczne mogi} je takZe dllwac, choc trudniej, formy ZIIS skom-
plikowane wspoiruchami dajil.z1il prognozt;.
NlIstt;pnie dr. K 0 I' S a k 6 w nil wyrllzll zaplltrywllnie, ze
pacjent6w, zglBszajilcych sie do poradni, nil' powinien zlllll-
twillc nlluczyciel jak !li
to zdarzll, lecz lekllrz. Podobne stll-
nowisko zlljmuje i pre I I' g I' n t k II, ktora uwaza, ze do
leczenill jilkllnia, ktore jest chorobil, jest powolllny tylko 11'-
karz, on bowiem tylko, biorilc do pomocy IInamneze. blldllnie
kinografjonem, mduchanie krtani, pewne reakcje, moze sit;
zorjentowac, gdzie lezy przjczynll choroby i jakiej jest r.atury.
Nil' przeczy jednak, ze wspolpraca nlluczycielll jest tu bardzo
POZil dllnll .
W koncu pre I I' g e n t k II wyraia si
z uznaniem
o IIkcji, jakil podjelll Austrjll i Francjll w kierunku leczenill
jilklljilcych sit;, i UWIIZII Zll rzecz bardzo POZildllnil, aby
i u nas zakladac specJalne szkoly i spccjlline poradnie dla
t} ch chorych,
PI' z I' W 0 d n i c z il c y, dzi
kujilc prelegentce Zll w'!"iJlo.
szenie bardzo interesujilcego odczytu, oswiadcza, ZP. przed-
stawi odpowiedni;n czynlllkom koniecznosc organizowllnill
poradni lekarskich oraz szkol specjalnych dla dzieci z zabu-
rzenillmi mowy.
ZlImykaj,!c p03iedzenie, p I' z I' w 0 d n i c z i} c y zwraca
si
z IIpelem do lekllrzy szkolnych, by w cZlIsie iygodnill spor-
z
J
Zjazd lekarzy powiatowych Wojewodztwa
Wilenskiego
w WiIejce w dn. 24 i 25 kwietnia 1930 r.
Na zjazrl pnybyli wszyscy lek1lrze powiatowi, (ekarze
Wojew6dzkip.go Wydzialu Zdrowia, wizytator higjeny szkolnej
przy Kuratorjum w WiInie, D.. B a I' 0 W ski, naczelny (ekarz
powiatowych Kas Chorych Dr. Z a j q c z k 0 w ski, kieroWnik
kolumay okulistycznej Dr. R 0 s t k 0 w ski, dyrektor szpitala
paristwowego w Wllejce Dr. K I' a u s s i zash:pca lekarza
miejskiego miesta Wilna Dr. Was i I e w ski.
Po zagajenlu zjazdu w zash:pstwie p. Wojewody przez
Dra R u d 01 i c k i ego powital zjazd imie:1iem Wladz Central-
nych Paiistwowej Sluzby Zdrowia lnspektor Paristwowej Slu-
zby Zdrowia Dr. H r y s z k i e w i c z, poczem Jekarze powiato-
wi skladali kolejno sprawozdania ze swych prac na terenie
powiatu w roku ubieglym.
Na skut
k klt:ski nieurodzaju, kt6ry w ciqgu dwuch lat
ustatnich nl'lwiedzii Wojew6dztwo Wileriskle, akcja sanitarno-
porz1jdkowa nie pozwolila osiqgnqc zakreslonych planem 1'1'-
zultat6w, dala jednak naog61 wyniki zadawalajilce, iii ILian;:)-
wide: z posr6d 159,533 dom6w w miastach i po wsiach od-
remontowano, wzgh:dnie pobielono 105,470 czyli 64 proc.;
z pomit:dzy 61,715 studzien uporz,!dkowano 46,891, czyli 75
proc. $mietnik6w w miastach pobudowano 85 proc, II ustP.-
p6w po miastach i po wsiach 82 proc. w stosunku do prze-
pisowej liczby. Z pomit:dzy 157 hoteH i zajazd6w uporzqd.
kowano 1::-3; na 130 cukierni 112 doprowadzono de stanu do-
statecznegc; z posr6d 560 pie! im sie stwierdzic we krwi cborego no wykwity gruiliczQ
sk6ry obecnose zarazka niewidzialnego gruilicy za pomoc1l
szcze,Jienia krwi swinkom. Czterokrotne nastt:pne przeszcze.
piania z zwierzt:cia na zwierzt: dawaly za kazdym razem obec-
nose pr(\lk6w K 0 c haw gruczolZlch. Tak wit:c tuberkulidy
sk6ry Sq wynikiem posocznicy, wywolanej przez zarazek nie-
widzialny. (Pl'. med. Nr. 54).
Przyplldek ziarnicy zlosliwe; wraz z zarazkami gruili-
czemi spostrzegali Be z a 01
0 01, 0 urn y, Del a I' u e j f 11 u-
que t (tow. lek. szpit. parysk. Pr. me
:J. I'll'. 54). Klinicznie
przypadek przebieyal z guzem wrzekorno-mi
sakowym w 10-
patce i powracaj(\cem npaleniem oplucny. Badllnie po.
smiertne wykazalo wsp6listnienie pros6wki gruiIlczej i ziar-
nicy. Ta ostatnia na oplucnie i w sl
dzionie miala wyglqd
guzowaty. Bardzo liczne paleczki K 0 c h a stwierdzor.o mie-
dzy kom6rkami S tel' 01 b t" I' g a. f\utorzy s(\dzij, ze jest to
tylko wsp6hstnienie obu zmian chorobowych, wywolane mo-
il' tem, ie zianica szczeg6lnie sprzyja rozwojowi g
uilicy.
Na tern Slime'll posiedzedu S I' I' 9 e nt, K 0 u I' i I sky.
I rn b I' rt i Po u mea u - Del i II I' omawiali dwl'l przypadki
,-aka pluc, przebiegi'lj(\ce pod postuciq ropni, z kt6rych jeden
przy nakluciu di'll ropt: jalowCj, drugi za
rozwijal sit: jako 1'0-
pieri gniIny z cuchn(\c(\ wydzielinq. Dopiero badanie po-
smiertne wykrylo, ze mia.--Io do czynienia z rakami jamistem\
a
z
d
y
nych, kt6re sit: w znacznej mierze przyczynily do stlumlenla
epidemji.
Walka spoleczna z gruilic(\ prowadzona byJa w Osrod.
kach Zdrowia w Wilnie, Wilejce, Molodecznie, Sw;t:danach,
Glt:bokiem i Braslawiu oraz w przychodniach rejonowych.
Wobec znac:znego rozpowszechnienia na obszarze W 0-
jew6dztwa Wileriskiego jaglicy i niedostatecznej jeszcze sied
poradni spolecznych i przychodni rejonowych, w zwiqzku
z wielkiemi przestrzeniami powiat6w i zl(\ komunikacj(\, za-
szla potrzeba utrzymania i prowadzenia nadal W Pl'lristwowym
zakresie zarganizowanej przez Polski Czerwony Krzyz obj/!-
zdowej kolumn} okulistycznej. Kolumna miala ne cel!! do-
der;mie do odleglych gmin i wsi, ujawnianie ognisk jaglicy,
pouczllnie miejscowego personelu lekarskiego 0 sposobach
walki z jagI:c(\ i udzielafJia c:horym porad i zabieg6w. Kiero-
wnik kolumny okulista Dr. R 0 s t k 0 w ski wyglosil ponadto
szereg odczyt6w, na kt6re ludnose przybyla tlurnnie. Nau-
czyciele ujawnili wielkie zainteresowdnie walk,! z jaglic(\ i,
bt:d(\c po wysluchaniu odczyt6w leplej przygotowani, prowa-
dzili w szkQIC!ch pogadanki z dzieemi, pouczaj(\c, w jaki spc-
sob mozoa zapobiec sze.--zeniu si€; choroby. Sprawa dowozf'-
ni" chorych do kolumny furmankami gminnemi jest obecnie
pomyslnie rozwi,!zana. Zwi,,!zek pracy obywatelskiej kobiet i
Zwi1jzek strzelecki zorganizQwaly pomieszczenie i karmienlt!
chorych na miejscu postoju kolumny. Porad chorym
udzielono 2443 (przed
tnie 98 dziennie). operacyj Grobnych
dokonano 264, wit:kszych zabiegbw 156. Z pomit:dzy 4]0
chorych
a oczy zllrejestrowano 17 slepych wskutek picia
spirytusu skazonego.
Higjena szl.;olna prowadzona byla przez lekZlrzy powia.
lowych j rejonowych. Budynki szkolr,e S(\ przewainie bardzo
zle, ciasne, czt:sto wilgolne i ciemne. Sq szkoly, w kt6rych
zabrudzenie dzieci dochodzi do 50 proc., a zawszenie (szcze-
g61nie po wakacjach j gI6w;:ie II dziewcz(\t) do 35 prc'c.
Walka z chorobami wellerycznemi i alkoholizmem pro;
wadzona byla w Osrodkach Zdrowia oraz przez lekarzy po
wiatowych zapomOCq pngadanek, odczyt6w. broslur i ulotek.
Na stacji opieki nad matkCj i dzieckiem w Wilnie jest spe.
cjdlna poradnia dla dzieci, chorych na kil
, prowadzona przez
specjalistt:.
11 wrzdnill 1930 r.
WARSZAWSKIE CZASOPISMO LEKARSKIE - M 37
W dalslym ci'1gu porz'1dku dziennego Dr. R u d z i n-
ski wyglosil referat .0 pracy organizacyjnej w dziedzinie
zdrowia publicznego na terenie wojew6dztwa Wilenskiego»,
Dr. B a I' ow ski - sprawy sanitarm: w szkolnictwie powsze-
chnem, Dr. B I a h us:z e w ski - wyniki akcji sanitarno-po-
rZ'1dkowej, Dr. K I' a u s s - rola sz:pitaia powiatowego w no-
woczesnej akcji zijpobiegawczej, Dr. Wi I' I' c i Ii ski - dur
pia misty i brzuszny na terenie Wojew6dztwa WiIenskiego
i p. H r y n as z k i e w i c z - nadzar nad obratem narko-
tyk6w.
Po zakonczeniu obrlld uczestnicy zj;!zdu z.viedzili in-
stytucje sanitarne (szpital, Osrodek Zdrowia pnychodnie
rejonowe w WiIejce, Dolhmowie i BUdslawiu).
Zjazd lekarzy powiatowych Wojew6dztwa
Bialostockiego
w Suwalkach w dn. 29 i 30 kwietnia 1930 r.
W zjeidzie wzit:li udzia! wszyscy lekarze powiatowi,
lekarze Woiewadzkiego Wydzialu Zdrowia, lekarle miejscy
z m. Bialegostoku, Grodna i Suwalk, wizytator szk61 przy
Kuratorjum Warszawskie
dr. M it k i I' W i c z i delegat D. O.
K. Ill. kapitan Per u c k i. Przewodniczyl p. 'Nojewoda
K iI's t. W imieniu RZ'1du powital zjazd Inspektor Panstwowej
Sluiby Zdrowia Dr, HI' Y s z k i e w i c z.
Ze sprawozdan lekarzy powiatowych dal sit: zauwaiyc
duzy postt:P w akcji spclecznej, W Suwalkach zostal ctwar-
ty "Dom Zdrowia", ufundowany i utrzymywany przez magi-
strat. sejmik, l\asE: Chorych j T-wo Czerwonego KrzyzI'!, doto.
wany przez RZ'1d. BuMet wynosil 15,230 zl. "Dom Zdrowia"
sklada sit: z sali posiedzen, paradni przeciwgruiliczej, prze-
ciwjagliczr:Iej, przeciwwenerycznei, dentystycznej, stacji opieki
nad matk'1 i dzieckiem oraz Kuchni mleczr;ej. Liczba czlon-
k6w T -wa Przeciwgruilicze::jo wzrosla w samem tylko mie-
scie Suwalkach z 90 do 300. Pozatem czynne s,! Osrodki
Zdrowia w flugustO\vie, Bialymstoku, Bielsku, Grodnie, Kryn-
kach, Kolnie, Sok6lce. Szczuczynie i Zabludowie. Opieka
nad matkil i dzieckiem prowadzona jest przez T-wo "Przy-
stan., Ktore zogliiskowalo i skoordynowalo wszystkie poczy-
nania spoleczenstwa w dziedzinie opiekunezej, uruchamiaj,!c
stacje opieki, .krople mleka", ilobki, doiywianie dzieei szkol.
nych, kolonje, palkolonje letnie i t. p. Wszystkie wojew6dz-
kie organlzacje zapobiegawcze i opiekllI'lcze wchodz'1 do
przystani w charakterze autonomicznych sekcyj.
W
prawie sanitarno-porz'1dkowej zrobiono duio: upc-
rZ'1dkowano wi
kszOSe hoteli. fryzjerni, piekarni, masarni,
sklep6w spozywczych i t. p. Doz6r nad higjen'1 szkolni'j WY-
konywali lekllrze powiatowi i rejonGwi. Zbadano okolo 75
proc, dziatwy szkolnej, przyczem znaleliono okolo 30 prcc.
brudnych i za
szonych.
Co do zaopatrzenill w won
, to jest ono naog61 dosta-
teczne, z wyjqtkieIT' powiat6w f\ugustowskiegu. lomLynskie.
go i \\'olkcwyskiego, gdlie dobrej wody ie"t malo. W powie-
eie lomzynskim przechlorowano 46 sh:dzien.
Liczba smietnik6w i u5t
pow w miastach zr,aczn;e
wzrosla i dochodzi do 85 proc. przepisowej liczby. Po wsiach
ustt:py S'1 w kazdej zagrodzie.
Po lakonczeniu sprawozdan uczestnlcy zjazdu zwiedzili
szpital, BDom Zdrowill" i Kast: Choryc
.
W dru,)im dniu zjazdu wysluehano caiy szereg rzeczo-
wych referat6v': Dra K rip pen dol' f a - 0 zakresie wsp61-
pracy lekarza powiatQwego z nauczydelstwem, Ora S i e-
m a s z k i. - 0 roli lekarzy rejon3'A yeh w zwalczaniu chor6b za-
kaznych, Dr/! M i t k I e wi c z a. - 0 higjenie szkolnej I Dra
Bra d 0 w i c z a - 0 caloksztalcie walki z grullic'1 na tere-
nie Wojew6dztwa. Wreszc/e urzi'jdzollo wycieczkt: do Sejn,
gdzie zostala po
wi
cona stacja op'eki ni'ld matk'1 i dziec-
kiem, i nad jezioro Wigry, gdzie zwiedzono zaklad Hidrob1c-
ogi
z[1Y i sc hronisko T -wa turystycznego.
Medycyna
861
Zjazd lekarzy powiatowych Wojewodztwa
Nowogrodzkiego
w Baranowiczach w dn. 9 i 10 maja 1930 r.
Na zjazd przybyli wszyscy lekarze powiatowi, dwu nastu
lekarzy rejonowych, lekarze Wojewodzkiego Wydzialu Zdro-
wia i jako prelegenci: kierownik WOJew6dzkiego Oddzialu
Weterynaryjnego Dr. Tan i I' W ski I inzynier T y m i i: ski.
W imieniu Wladz Centralnych Pans(wowej Sluiby Zdro-
wia powital Zjazd Inspektor Panslwowej Siuiby Zdrowia Dr.
H I' Y I: Z k i e w i c z, zwracflji'jc sit: z apelem w szczeg6Inosci
do lekarzy rejonowych, jako do tych, kt6rzy, blisko stykajc;c
sit: 1: ludnoscii'j, najlatwiej mogi'j krzewic zasady higjenv I po-
UCLac 0 sposobach zapobiegania chorobom zakf'in.Ym I spo.
lecznym.
Ze ;dozonych przez Iekarzy powiatowych I rejonowych
kr6tkich sp,'awozdan z ich dziallllnosd na powierzonych im
terenach wynika, ie akcja walki z chorobami zakainemi wy-
magal
stwowym Z1'Ikiadzie Higjeny w Warsz1'lwie, na zasadzie posta-
howieli art. 60 ustawy 0 panstwowej sluibie cywilnej z dn:em
31. X. 30 dekretem z dnia 18. VII. 1930 r.
We Wladzach II instancji.
Mianowal1i:
Dr. Orszulok pawel, prow. Naczelnik Wydzi1'llu w VI st.
sl. w Urz
dzie Wojew6dzkim w Katowicach, do odwolania
Naczelnikiem Wydzialu w V st. sl. w dotychcza'>Owem miej-
scu slulbowem ur une methoce rapice de "fXemen histolog'que \rr.ethode de Terry). - St. HII\S2EERG. Sur les diHicul1es diagnost"ques dans
fa syphilis primaires et la valeur du treitement abortif. (Rev. gen.). - M. KACPRZAK. A ptopos des Froble mes sanitllires
en France (suit!")
WARUNKI
PRENUMERA TY
W Warszawie 12 Zt. na prowincji 14 Zt, zagranic q 16 ZL kwartalnie.
CENY OGLOSZEN:
Okladka tytulo\\'a zlotych 500.- lnne okladki oraz ogloszenia w tekscie: cala strona zlctych 300,-,
pM str. zl. 160.-, cwierc zl. 90.-
Ogloszenia na miejscach nierezerwowanych: cala strona zl. 250.-, pol str. zl. 140.-, cwierc str.
80 zl.-, osma cz
sc str. zl. 50.-
Zalqczenie wkladki do calego nakladu zaleznie ad wagi od zl. 200,- do 400.-
Administracja Warszawskiego Czasopisma Lekarskiego przeniesiona zostala do
drukarni " SII:'..A" , Narsza Ikowska 71, tel. 334.48.
Redllktor przyjmuje codziennie od 3ej do 4ej pp.
Uprasza Sl
Szan. Prenumeratorow w \Varszawie i na prowincji 0 wplacanie prenumeraty na P.K.O.
W
dllwca przyjmuje codziennie od 8-ej do 11.ej r.
Drukarnia "SIt.A" W arszawa, Marszalkowska 71, tel. -334-'48: